Roland Barthes is de ware essayist. Met zijn essays - in de vijf delen van zijn Verzameld werk vindt men er talloze - tracht hij steeds in kort bestek de betekenis te duiden van culturele verschijnselen die hem omringen, theater, film, fotografie, literatuur, mode, muziek. In Het werkelijkheidseffect is een elftal van zijn belangrijkste essays bijeengebracht waarmee Barthes de eeuwigheid heeft verdiend, zoals 'De Eiffeltoren', 'De dood van de auteur', 'Het werkelijkheidseffect', 'Over Hollandse schilderkunst'. Barthes is een retoricus pur sang. Hij ontvlecht de betekenis van gebaren, beelden, woorden, ideeën, en hernieuwt ze. Met plezier. Hij is gefascineerd door de literaire mogelijkheden van het dagelijkse bestaan, en door de realiteit van de literatuur, van de stem van het schrift. De essays zijn superieur, een lust om te lezen, ze nemen afstand van het dogmatische, het banale, het spontane, en de terreur van het eeuwige gelijk. Barthes is bovenal een uitzonderlijk en aanstekelijk stilist, een zorgvuldig en helder redenerende schrijver die de lezer bijna onnadrukkelijk overtuigt de dingen anders te zien dan hij gewoon is.

De vloeiende vertaling van Rokus Hofstede, die in 2021 is geëerd met de Martinus Nijhoff Vertaalprijs, is een lust om te lezen. De inleiding van Jürgen Pieters is een gave karakteristiek van de essentie van het belang van de schrijver Roland Barthes voor deze tijd.

Het werkelijkheidseffect is het vierde deel in de serie Beschouwelijk werk.