vormgeving Gerard Hadders
& Hannie Pijnappels
512 bladzijden
isbn 978 90 6554 0362
nur 620
€ 35,00
eerste druk
bestel
international order
'Gerbrandy's stijl is als een windstilte op een zomerse dag, helder en doorzichtig'
- David Rijser in NRC Handelsblad
'Een fascinerend live verslag van de geleidelijke ontdekking van structuur, klank en betekenis in de bestudeerde gedichten, en ruimer, van het lezen van poëzie. Dat Gerbrandy de ideale lezer is, de schepper van licht in duisternis, moge duidelijk zijn.'
- Lex ter Braak in Vrij Nederland
Intrigerende materie van H.H. ter Balkt en Jacques Hamelink
Piet Gerbrandy (1958) is classicus, poëziecriticus, dichter, vertaler en essayist. Hij heeft faam verworven met zijn vertaling uit het Latijn van Quintilianus, De opleiding tot redenaar (2001). Hij is voorts de samensteller van De mens is een dier dat kan denken: een bloemlezing uit de Griekse en Romeinse filosofie (2001), auteur van Een steeneik op de rotsen: over poëzie en retorica (2004), en van Het feest van Saturnus: de literatuur van het heidense Rome (2007). Zijn dichtbundel Weloverwogen en onopgemerkt (1996) is bekroond met de Lucy B. & C.W. van der Hoogt-prijs, en De zwijgende man is niet bitter (2001) met de Herman Gorter-prijs. In 2005 is hem voor zijn hele oeuvre de Frans Kellendonk-prijs toegekend door de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde. In 2009 is Piet Gerbrandy op De gong en de rookberg gepromoveerd. Thans is hij als docent Latijnse taal & cultuur in vaste dienst bij de Universiteit van Amsterdam.
Zelden toont een criticus zich bereidwillig om de aard en de methode van zijn lezing en interpretatie van poëzie systematisch en vrijelijk uit de doeken te doen. Dit is nu precies wat poëziecriticus Piet Gerbrandy in De gong en de rookberg onderneemt.
Uitvoerig bespreekt hij de poëzie van twee weerbarstige dichters, de Laaglandse hymnen van H.H. ter Balkt en Zilverzonnige en onneembare maan van Jacques Hamelink. Het epos van Ter Balkt en de elegie van Hamelink ontleedt Gerbrandy regel voor regel, woord voor woord, letter voor letter, wit na wit. Veelsoortige bronnen boort hij hiervoor aan: literaire teksten uit Europese en andere tradities, historische verhalen, beeldende kunst, archeologisch materiaal. Talloze verwijzingen zoekt hij tot op de soms onzekerste bodem uit, want weerspannige ondoorgrondelijkheid is zowat de karakteristiek van beide dichters.
Maar Gerbrandy’s mes snijdt aan twee kanten, want de werkelijke protagonist in De gong en de rookberg is de lezer. Het is de lezer immers die de verwijzingen ziet, de lezer spoort de bronnen op. Hij zoekt, en vindt structuren. De gedichten verwijzen niet, noch bieden ze een structuur aan, maar het is de lezer die ze er inlegt. De door Ter Balkt en Hamelink gepubliceerde teksten, zo stelt Gerbrandy radicaal, zijn slechts in potentie gedichten, zaden die een lezer behoeven om in diens brein op te bloeien tot volwaardige gedichten. De mentale biotoop van de lezer bepaalt hoe het gewas er uiteindelijk uitziet.
De ideale lezer is de hovenier die de poëzie cultiveert. In De gong en de rookberg is Piet Gerbrandy de ideale lezer van de poëzie van Hamelink en Ter Balkt. Iedere andere lezer van dezelfde teksten zal er andere poëzie van maken, waarvan hij dan de ideale lezer is. Een tekst wordt pas een gedicht in het brein van de lezer.